در این مقاله می‌خوانید:
پارچه مخملی در منسوجات به محصولی با پرزهای کوتاه و متراکم گفته می‌شود که استفادۀ فراوانی در صنایع مختلف از تولید پوشاک گرفته تا ساخت وسایل منزل و تجهیزات تزئینی دارد. این پارچه از نظر سطح، بسیار نرم و کرکی است و مخمل‌های باکیفیت بالا را میتوان در ردۀ پارچه‌های لوکس قرار دارد. از مواد تشکیل دهندۀ مخمل میتوان به ابریشم، پنبه و الیاف مصنوعی اشاره کرد. به همین دلیل تنوع این پارچه چه در طرح و رنگ، چه در نوع بافت، ضخامت و کیفیت بسیار بالاست.
پارچه مخملی چیست؟
پارچه مخملی یک پارچۀ شیک و بعضاً لوکس ایجاد شده از توده‌های متراکم الیاف است که از آن در بسیاری از کاربری‌ها استفاده می‌شود. واقعیت این است که مخمل به دلیل ظاهر فوق العادۀ خود، در بین سایر پارچه‌ها مجلل‌ترین نوع محسوب می‌شود. البته این به معنای گران بودن پارچه نیست، اما ظاهر آن از قدیم باعث شده است که انتخابی محبوب برای خانواده‌های سلطنتی و مجالس محسوب شود.
این پارچه از ترکیب نخ‌های بلند و بافته شدن آن‌ها بین دو پارچۀ دیگر ساخته می‌شود. به طور کلی تولید مخمل یک تکنیک بافت تخصصی محسوب می‌شود که آن را از سایر پارچه‌ها متمایز می‌کند. در تولید این پارچه از روش بافت دو پارچه به هم استفاده می‌شود؛ به گونه‌ای که لایۀ رویی، دارای نخ‌های بلندتری است که پرز را تشکیل می‌دهند. در ادامه از یک مرحله برش و پیرایش، به منظور ایجاد یک سطح صاف در پارچه و مشخص کردن پرزها استفاده می‌شود. این مرحله در نهایت سطح نرمی روی پارچه مخملی ایجاد می‌کند.
تاریخچۀ پارچه مخملی
بر اساس شواهد موجود، گفته می‌شود که اولین مخمل‌ها به 2 هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردند. در واقع کشورهای مصر و چین باستان جزو اولین مکان‌هایی بودند که از این نوع پارچه برای مصارف متعدد استفاده کرده‌اند. این پارچه بعد از تولید، در امتداد جادۀ معروف ابریشم، به اروپای قرون وسطی از دهۀ 1300 راه یافت.
در اروپا نیز ونیز و جنوا در ایتالیا در تولید مخمل سرآمد شدند. مخمل‌های سنتی با ابریشم خالص تولید می‌شدند، به همین دلیل بسیار محبوب و مجلل بودند. امروزه اما از مواد مختلف همچون الیاف مصنوعی و پنبه در کنار ابریشم در ساخت این پارچه استفاده می‌شود.
انواع پارچه مخملی
پارچه مخملی نیز مانند سایر پارچه‌های موجود در بازار انواع گوناگونی دارد. هر یک از نمونه‌ها خود دارای ویژگی‌ها و کاربردهای منحصر به فردی هستند که در ادامه بررسی می‌شوند.
مخمل ابریشم
این نمونه پارچه مخملی، از سایر نمونه‌ها لوکس‌تر است. به همین دلیل است که مخمل ابریشمی، به عنوان مظهر تجملات شناخته می‌شود. از ویژگی‌های آن میتوان به درخشش فوق العاده طبیعی در کنار رنگ‌های زندۀ آن اشاره کرد. ویژگی‌های جذابی که این نوع مخمل را برای بسیاری از گزینه‌ها همچون تهیۀ لباس شب، تولید وسایل تزیینی و مبلمان شیک و مجلل به گزینه‌ای ایده آل تبدیل کرده‌اند.
یکی از انواع مخمل ابریشم، با نام پونسون شناخته می‌شود. این مخمل از نظر وزن سنگین و از نظر قیمت، گران است. از این مخمل برای تولید لباس‌های فاخر و بسیار گران قیمت و به عنوان انواع پارچه مجلسی استفاده می‌شود، زیرا اساس آن از ابریشم است.
مخمل پنبه‌ای
این نوع مخمل هنگام لمس بسیار نرم است. مخمل پنبه‌ای به صورتی تولید می‌شود که قابلیت تنفس داشته باشد، به همین دلیل برای تولید لباس، تولید لوازم سبک منزل و برخی از وسایل دیگر کاربرد دارد. مخمل پنبه‌ای با نام مخمل ساده هم شناخته می‌شود. این نوع پارچه اغلب وزن سنگین‌تری دارد و البته از نظر درخشش، به اندازۀ دو نوع مخمل ابریشم و ابریشم مصنوعی براق نیست.
مخمل ابریشم مصنوعی
علاوه بر ابریشم طبیعی که در تولید مخمل به کار می‌رود، از الیاف ابریشم مصنوعی نیز برای بافت نوع دیگری از مخمل استفاده می‌شود. این نوع مخمل تا حد زیادی ویژگی‌های مخمل ابریشم اصل را با خود به همراه دارد.
برای مثال از نرمی خوبی برخوردار است و در عین حال برای استفاده در کاربری‌های مشابه با ابریشم اصل، براق است. در واقع اگرچه کیفیت مشابهی با ابریشم اصل دارد، اما گزینۀ مقرون به صرفه‌تری به نسبت آن محسوب می‌شود. هرچند هیچ چیز جایگزینی برای مخمل ابریشمی اصل نیست.
مخمل خرد شده
یکی دیگر از انواع پارچه مخملی، با نام خرد شده شناخته می‌شود. علت نام گذاری این نوع مخمل، ظاهر مچاله و له شدۀ آن است که حس و بافت منحصر به فردی دارد. این نوع پارچه در نتیجۀ چرخاندن پارچه حین تولید و در زمانی که مرطوب است، تولید می‌شود. از نظر ظاهری، این مخمل درخشان و بافتی طرح دار دارد و اگرچه نرم است، اما لطافت آن به اندازۀ بسیاری از مخمل‌های دیگر نیست.
مخمل برجسته
مخمل برجسته یکی از نمونه مخمل‌هایی است که از یک طرح و الگو روی سطح خود برخوردار است. این الگو به کمک اعمال فشار از طریق مهر حرارتی روی سطح پارچه چاپ می‌شود. یکی از کاربردی‌ترین مکان‌های استفاده از این نوع مخمل، به کارگیری آن در طراحی داخلی و دکوراسیون منزل است.
نکته جالب در مورد این نوع مخمل، تقسیم بندی به انواع گوناگون است. برای مثال، یکی از مخمل‌های برجستۀ معروف، بروکات نام دارد که در حین تولید به یک نخ تار اضافی مجهز می‌شود. علاوه بر دکوراسیون منزل، این نوع مخمل در تهیۀ انواع لباس، خصوصاً لباس شب کاربرد زیادی دارد.
ویسکوز مخملی
این نوع پارچه مخملی یک الیاف نیمه مصنوعی محسوب می‌شود که اغلب از ترکیب با دیگر الیاف به دست می‌آید. ویژگی برجستۀ این مخمل، علاوه بر نرمی، نازک بودن آن است. این مخمل در اصل از عصارۀ فیبر مصنوعی (سلولز گیاهی) ساخته می‌شود که ویژگی‌های ابریشم را شبیه سازی می‌کند. به همین دلیل است که گاهی تولید کنندگان آن را با نام ابریشم گیاهی می‌شناسند.
از این پارچه برای هر نوع کاربری، از روکش میز بیلیارد گرفته تا ساخت وسایل منزل، تولید لباس‌های تابستانی، دامن، بلوزهای نرم، برخی فرش‌های خاص و لوازم داخلی استفاده می‌شود.
مخمل موهر
یکی دیگر از مخمل‌های کمتر شناخته شده در کشور ما، مخمل موهر نام دارد که از پشم گوسفندی به نام آنگورا تولید می‌شود. این مخمل را میتوان یکی از طبیعی‌ترین و در عین حال زیباترین و بادوام‌ترین الیاف موجود در دنیا برشمرد. جالب اینکه از این پارچه به دلیل بافتی که دارد به عنوان یک مخمل تجملاتی یاد می‌شود. از سری ویژگی‌های آن نیز میتوان به درخشش بی نظیر آن، حالت انعطاف پذیری، مقاومت در برابر چروک شدن و مقاومت در برابر شعله را نام برد.
مخمل ایتالیایی
این نوع مخمل از 68 درصد ویسکوز و 32 درصد پنبه تولید می‌شود. نکتۀ جالب در مورد این مخمل، فرآیند تولید آن است که طی 90 هزار مالش مداوم ساخته می‌شود. از نظر ظاهری، این نوع مخمل حالتی کلاسیک دارد، اما هنگام برخورد با پوست، حس نرمی فوق العاده‌ای را القا می‌کند. مخمل‌های ایتالیایی بیش از هر چیز برای صنایع مرتبط با فضای داخلی خانه کاربرد دارند. مخمل‌های ایتالیایی را نیز میتوان در ردۀ پارچه‌های مجلل و گران بها قرار داد.
مخمل لیون
مخمل لیون نوعی مخملی سنگین با پرزهای کوتاه محسوب می‌شود که بسته به نوعی که دارد، در هر فصلی قابل استفاده است. از این مخمل با بافت متراکم و سفت، برای تهیۀ انواع یقه کت، کلاه و لباس استفاده می‌شود. نام این مخمل از شهر سازندۀ آن یعنی لیون فرانسه گرفته شده است. الیاف ابریشم نیز پایۀ تولید این نوع پارچه محسوب می‌شوند.
از دیگر انواع مخمل کمتر کاربردی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مخمل توخالی
- اوترچ مخملی
- مخمل چکشی
- کوبا مخملی
- مخمل کششی
- پانه مخملی
- مخمل شیفون
- مخمل اوترخت
کاربردهای پارچه مخملی
پارچۀ مخمل از آن دست پارچه‌های فوق کاربردی و البته همه کاره محسوب می‌شود که در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه موارد استفاده از این پارچه معرفی می‌شوند.
- صنعت مد: تولید کت و شلوار، مانتو، کفش، اکسسوری، لباس شب، کیف
- مبلمان: تولید روکش مبل، انواع صندلی، روکش تخت
- لوازم داخلی خودرو: استفاده از آن برای ایجاد طرحی مجلل در ساخت کابین خودروهای لوکس
- دکوراسیون: تولید پرده‌های مخملی، رومیزی، بالش، روتختی، دیوارپوش
- دیگر کاربری‌ها: روکش میز بیلیارد، روپوش حمام، ملافه، کلاه
ویژگی‌ها و مزایای پارچه مخملی
پارچه مخملی ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارد. البته هر نوع مخمل خواص متفاوتی دارد، به طوری که برخی نمونه‌ها همچون ابریشم بهتر و باکیفیت‌تر از سایرین هستند. اما در کل ویژگی‌های مخمل باعث می‌شوند تا این پارچه به یک انتخاب مطلوب در کاربردهای گوناگون تبدیل شود. ویژگی‌هایی که در ادامه معرفی می‌شوند.
- نرمی: مهم‌ترین ویژگی مخمل، نرمی آن است که با لمس دست یا برخورد آن با پوست کاملاً مشخص می‌شود. این نرمی حس راحتی و تجمل را به فرد القا می‌کند.
- دوام: ماندگاری از دیگر ویژگی‌های پارچه مخملی است. البته مخمل‌های باکیفیت دوام بسیار بیشتری دارند و می‌توانند تا سال‌ها به صورت مداوم استفاده شوند.
- درخشش: درخشش طبیعی و براق بودن از دیگر ویژگی‌های مخمل به شمار می‌روند. عنصری که این پارچه را به گزینه‌ای فوق العاده برای هر طرحی تبدیل می‌کند.
- گرما: مخمل به عنوان عایق گرما شناخته می‌شود، به همین دلیل استفاده از آن در فصل سرما رایج‌تر است.
- تنوع رنگ: مراحل تولید پارچه مخمل اجازه می‌دهد تا این محصول با رنگ‌های غنی و متنوع تولید شود. ضمن اینکه حفظ رنگ آن به نسبت سایر پارچه‌ها بسیار عالی است.
قیمت و محل تولید مخمل
کشورهای متعددی در زمینۀ تولید پارچه مخملی فعال هستند. اما از این میان، چین رتبۀ اول را به خود اختصاص داده است. در واقع چین در تولید بیشتر منسوجات، رتبۀ نخست را دارد. اما همانطور که در بررسی انواع مخمل به آن اشاره شد، این پارچه با توجه به نوعی که دارد، می‌تواند در کشورهای متعددی همچون ایتالیا، فرانسه و کوبا تولید شود.
قیمت مخمل بسته به نوعی که دارد، بسیار تغییر می‌کند. برای مثال این پارچه زمانی که با الیاف مصنوعی ساخته می‌شود، بسیار ارزان است. در حالی که مخمل‌های ابریشمی، خصوصاً نمونه‌هایی که به صورت تمام ابریشم بافته می‌شوند، تا صدها دلار در هر متر قیمت دارند. به طور کلی مخمل‌های ماندگار و نمونه‌هایی که در مدت زمان طولانی‌تری تولید می‌شوند، نسبت به سایر مخمل‌ها گران‌تر هستند.
جمع بندی
- پارچه مخملی یکی از پارچه‌های محبوب و پرکاربرد در صنایع مختلف محسوب می‌شود که در نمونه‌های پنبه‌ای، ابریشمی، ابریشم مصنوعی و برخی اشکال دیگر تولید می‌شود.
- این پارچه به دلیل مزایای خود همچون نرمی، دوام فوق العاده، عمق رنگ بی نظیر و درخشش براقی که دارد، در صنایع گوناگون همچون مد، تولید لوازم مبلمان، ساخت دکوراسیون منزل و تولید لوازم داخلی خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- این پارچه به دلیل جذابیت و بافت مجلل خود، نمادی از ظرافت و لوکس بودن محسوب می‌شود. بنابراین چه در زمینۀ مد از آن استفاده شود، چه برای تغییر فضای زندگی به کار برده شود، در نهایت یک انتخاب کلاسیک ایده آل است که همیشه ماندگار می‌ماند.
