نام پارچه ساتن به نوعی بافت اشاره دارد که در عین سادگی، دارای سطحی نرم، صاف، براق و وزن‌های مختلف است. این پارچه اغلب از ابریشم ساخته می‌شود. در واقع پارچه ساتن به عنوان اولین انتخاب برای لباس شب و مجلسی مشهور و یکی از مهم‌ترین بافت‌ها در صنعت نساجی است و کاربردهای فراتر از لباس دارد. در ادامۀ این مطلب بیشتر با این پارچه آشنا خواهیم شد.
پارچه ساتن و انواع آن
پارچه ساتن (Satin) یا پارچه اطلس بافته شده از ابریشم، پارچه‌ای پنبه‌ای است که سطحی صاف، براق و زیبا، کمی شفاف و پشتی مات یا کدر دارد. انواع مختلفی از ساتن وجود دارند. بر اساس مراحل تولید پارچه و اینکه چه الیافی در بافت آن استفاده شده، انواع ساتن در بازار به فروش می‌رسند. در اینجا چند نمونه از بافت‌های پارچه ساتن آورده شده است:
- ساتن آنتیک: در ساتن عتیقه یا آنتیک از نخ‌های ریسیده شده به عنوان نخ‌های پود استفاده می‌شود که به صورت ناهموار تابیده شده‌اند.
- ساتن بارونت: این شکل از پارچه ساتن از ابریشم مصنوعی یا ابریشمی شبیه ژرژت و نخ‌های پنبه‌ای تولید شده و بسیار براق است.
- کتانی: ساتنی ظریف و سنگین است که از ابریشم و پنبه به صورت ترکیبی تولید شده است.
- پارچه ساتن دو رو دو طرف: این نوع ساتن، از سطحی براق برخوردار است. ممکن است هر دو طرف آن الگوی متفاوتی داشته باشند، اما رنگ‌های یکسانی دارند.
- ساتن پشت کرپ : ساتن پشت کرپ، پارچه‌ای است که یک طرف آن از روکش ساتن براق برخوردار و پشت آن دارای بافت کرپ است.
- مسالین: این فرم از ساتن بسیار سبک است، شل و معمولاً از ابریشم، بافته شده است و درخشندگی بالایی دارد.
- دمپایی ساتن: پارچه‌ای محکم و با وزن متوسط است که برای لوازم جانبی، کفش و لباس استفاده می‌شود.
نگاهی به تاریخچه و کشور مبدأ
ساتن به دوران چین باستان بازمی‌گردد، جایی که منحصراً از ابریشم ساخته می‌شد. در چین باستان، اشکال مختلفی از پارچه‌های ساتن وجود داشتند که تحت نام‌های مختلفی مانند دوان، ژوسی، لینگ، جین، ووسی و باسی بودند. این پارچه اولین بار در طول قرن دوازدهم به اروپا معرفی شد و توسعه یافت. ساتن از شهر بندری چین کوانژو (Quanzhou) که در عربی قرون وسطی (Zaitun) نامیده می‌شد، سرچشمه گرفته است. از این رو امروزه ساتن نامیده می‌شود.
در آن دوره، کوانژو توسط بازرگانان عرب و اروپایی‌ها بازدید می‌شد. در واقع، در اواخر قرون وسطی، کوانژو یک بندر بزرگ حمل و نقل ابریشم بود که از جاده ابریشم (راه دریایی) برای رسیدن به اروپا استفاده می‌کرد. ایتالیا اولین کشور غربی بود که در قرن دوازدهم، ساتن تولید کرد و در قرن چهاردهم در سراسر اروپا محبوب و رایج شد.
پارچه ساتن در آن زمان یک پارچۀ بسیار مورد توجه بود. آن‌ها این پارچه را برای لباس‌های سلطنتی و اشراف ثروتمند محفوظ نگه می‌داشتند. در واقع، ساتن نماد ثروت و اعتبار بود. با گذشت زمان و تغییرات صورت گرفته، امروزه همه می‌توانند از آن استفاده کنند، البته هنوز هم نشان دهندۀ تجمل است. این پارچه از گذشته تاکنون در بسیاری از کشورهای جهان گسترش یافته است.
پارچه ساتن چه ویژگی‌هایی دارد؟
پارچه ساتن ساختاری به صورت تار دارد و استفاده از تکنیک عبور چهار نخ یا بیشتر به عنوان پود، از روی یک نخ تار ساخته شده است. این بدان معنی است که نخ‌های تار روی سطح پارچه و روی نخ‌های متعدد شناور هستند که سطح صاف و براقی دارند. در واقع تارهای این بافت یکنواخت و از درهم تنیدگی‌های کم‌تری برخوردار هستند و در بالای بافت قرار دارند.
از آنجایی که پارچه ساتن می‌تواند از الیاف طبیعی و مصنوعی ساخته شده باشد، کیفیت آن متفاوت خواهد بود. با این حال، برخی از ویژگی‌های مشترک در همۀ انواع ساتن در ادامه آمده‌اند:
- پارچه ساتن معمولاً از یک طرف صاف و براق و طرف دیگر کدر و مات برخوردار است.
- ساتن، پارچه‌ای نرم و بسیار لوکس و مجلل به نظر می‌رسد.
- از قدرت تحمل سایش و پارگی خوبی برخوردار است و عمر طولانی دارد.
- تمایل به گیر کردن دارد.
- کاربردی و همه‌کاره است.
- بافت‌های ساتن انعطاف پذیر و نسبت به پارچه‌های ساده بهتر هستند.
- جذاب است و درخشندگی بالایی دارد.
- ساتن در برابر چروک مقاوم است، یعنی به راحتی سایر پارچه‌ها چروک نمی‌شود. همچنین ساتن‌های ضخیم، کم‌تر مستعد چین و چروک هستند.
- اصطکاک ایجاد نمی‌کند.
- ساتنی که از ابریشم خالص بافته شده، ضد حساسیت و بسیار قابل تنفس است. بنابراین، ساتن مصنوعی به خوبی ساتن ابریشم قابل تنفس نیست.
- ساتن ابریشم گران‌تر از ساتن مصنوعی است.
- ساتن ابریشم طبیعی پوست را تحریک نمی‌کند. البته در میان برخی از ساتن‌های مصنوعی می‌توان پارچه داکرون را نام برد که از پلی استر ساخته شده و ضد حساسیت است.
کاربردهای انواع ساتن
پارچه ساتن مانند پارچه کرپ کاربردهای مختلفی دارد. کاربردهای آن، از دکوراسیون داخلی گرفته تا مد و پوشاک را شامل می‌شود. در این قسمت چند مورد از محبوب‌ترین کاربردهای این پارچه آورده شده است.
- لباس: ساتن به دلیل زیبا و براق بودنش یکی از انواع پارچه مجلسی و مورد علاقه در خیاطی به خصوص برای لباس‌های شب و لباس عروس است. همچنین برای اقلامی مانند لباس راحتی، لباس زیر زنانه، لباس خواب، بلوز، شلوارک، پیراهن و کراوات استفاده می‌شود.
- اثاثیه یا لوازم داخلی: بسیاری از مبلمان زینتی در کاخ ورسای، اثاثیه یا لوازم داخلی در اروپا دارای روکش ساتن هستند. امروزه هم از ساتن برای روکش بالش، صندلی و انواع دیگر مبلمان استفاده می‌شود.
- روتختی: از آنجایی که بافت انعطاف‌پذیر، ابریشمی و نرم دارد، اغلب از ساتن برای روتختی استفاده می‌شود.
- کفش: در تولید کفشهای مختلف از کفشهای باله گرفته تا کفشهای پاشنه بلند، از ساتن پارچۀ مناسبی استفاده می‌کنند.
- لوازم جانبی مد: شما می‌توانید انواع کیف مجلسی، کیف پول، دستکش، سنجاق سینه، گردنبند، روسری و کلاه از جنس ساتن بخرید.
- کاردستی: پارچه ساتن به شکل روبان برای ساخت محصولات مختلف مانند لباس، کلاه، روبالشی، گل‌های تزئینی، جا دستمالی‌های مجلل بسیار رایج است. در واقع روبان‌های ساتن به هر طرحی حس لوکس بودن می‌بخشند.
کلام آخر
- پارچه ساتن ابریشم از ابریشم ساخته می‌شود که نخی طولانی و پیوسته از پیله کرم ابریشم دارد.
- امروزه ساتن مدرن از پلی استر یا نایلون و ابریشم مصنوعی نیز ساخته می‌شود. از هر دو می‌توان برای تشکیل رشته‌های بلند، استفاده کرد.
- اگر نخ‌های استفاده شده از نخ‌های کوتاه منگنه مانند نخ پنبه باشند، پارچه تشکیل شده نیز ساتن محسوب می‌شود.
- پارچه ساتن کاربردهای مختلفی دارد که در این میان می‌توان به استفاده در دوخت لباس، روتختی و کفش، تولید لوازم جانبی و بهره‌مندی از آن در ساخت اثاثیه، مبلمان یا لوازم داخلی اشاره کرد.
